baboon n õbô lágídò, ìnàkí, iro
baby n ômô, ômô-ôwö, ômô-jòjòló baby, ômô-ôwö, ômô kékeré jòjòló, nígbàtí mo wà ní ômô-ôwö ;when I was a baby bachelor n àpön back adj êhìn, têhìn back adv lëhìn back n (body) êhìn back n (location) êhìn ôgbà back v (support) tìlëhìn, põn sëhìn, ràn löwö backbone n egungun êhìn background n ìpìlê, ipó êhìn ìpilê backpack n àpamö ìwé ômô iléwèé, àpò backward backwards adv ìfàsëhìn, padàsëhìn bacon n çran ara çlëdê tí a fi iyö sí bacteria n kòkòrò àìsàn afàìsàn bad adj burú, burúkú, ÿàìdára búburú bad, burú, burúkú, búburú badge n àmì baffle v dà-rú, sô-dasán, tàn-jç bag n àpò, õkë baggage n çrù baggy adj ÿò, ÿíÿò bail n onigbowó, adúrófúnni, ìgbowó, ìdúró-fúnni bailiff n/f ìjòyè, onídàájö, ôlöpàá, ológò bailiff n/m ìjòyè, onídàájö, ôlöpàá, ológò bait n ìwõ, ìdç, ìjë bake v sè, yan, dín baker n/f alásè, adínkàrà, adín-ýkan baker n/m alásè, adínkàrà, adín-ýkan bakery n ilé ìse àkàrà, ilé alákàrà, ilé àsè balance n (physical) ôgbôgba balance n (remainder) ìyókù balance v wön lögbôgba balcony n àgbàlá, õdêdê, òde lókè ilé pêtësì, õdê bald adj apárí, pípárí, àìÿelöÿõö, àìnírunlórí baldhead baldness ball n ìÿù, ohun ìÿeré ômôdé, böõlù ballerina n oníjó a fi ténté ômô ìka çsê jó balloon n ôkõ ófúrufú aláfëfë gbígbóná ballot n n ìbò, ìwé ìdìbò bamboo n õpá, eìko, ôparun, pàko ban v dádúró, fi-bú ban n ìfòfin dè, ìfilö ní gbañgba, ìgégùn-ún banana n õgêdê wçrç banana, õgêdê-wççré, band n (music) çgbë onílù tàbí bëmbê òyìnbó band n (people) ìpéjô õpõ ènìyàn, çgbê band n (strip) õjá, èdìdì, ìgbánú bandage bandage n ìrépé aÿô ìfi di ôgbë bandit bandit n olè, alönilöwögbà, ôlôÿà, aláìlófin bane bang bangle banish v lé lô, lé kúrò ní ìlú, rán jáde bank n (money) ilé ìpamö owó bank n (river) bèbè, etí odò banker n/f õgá ilé ìfi owó pamö sí banker n/m õgá ilé ìfi owó pamö sí bankrupt bankrupt n ajigbèsè, çnití owó bàjê mö löwö bankruptcy n ìbàjë owó banner banquet banter baobab baptism n ìrísínú omi, gbígba ènìyàn sínú ìjô krístì baptize baptize v rì-sínú omi, rì bô omi, sàmì sí lí orúkô Mêtalôkan bar bar n (ban) ìfilô ni bar n (place) ilé ôtí títàilé ôtí bar n (rod) irin tàbi igi gbôrô bar n (window) opera bar v (ban) fi búdí-lôwô bar v (window) fi opere dè barbarian barbarian n/f aláìgbédè, aláìmòye, ènìyànkénìyàn barbarian n/m aláìgbédè, aláìmòye, ènìyànkénìyàn barbaric adj ìwà-àìmòye, ìwà ará oko, ìwà àìlajú barber n afárun, onígbàjámõ, fárífárí, afárí barber, oníwòlímõ, onígbàjámõ, agçrun bard bare bare adj níhòhò, láìbò barefoot barefoot adj láìníbàtà, lësê lásán, lësê òfìfo barely adv agbára-káká, eku-káká, káká bargain bargain n (price) ìdùná-dùrà, ìpínhùn, pànpá barge n ôkõ ìgbájá bark bark n (dog) gbígbó bí ajá bark n (tree) èpo igi bark v gbó bí ajá barley n irú ôkà kán barn barn n àká, abà barracks n ilé àwôn ômô-ogun barrel barrel n (container) àgbá barren barren adj yàgàn, ÿáláìléso barricade n n ìdínàìsagbáradìagbàrà barrier barrier n ìdínàagbáraalà barrister n agbçjörò, amòfin, löyà bartender n/f ôlötí, òÿìÿë ilé ìmutí bartender n/m ôlötí, òÿìÿë ilé ìmutí barter barter v ÿe pàÿípàrõ base base n (bottom) ìsàlê base n (foundation) ìpìlê base n (military) ilé àwôn ômô-ogun, ibi àkójô ohun ogun basement n ìpìlë ilé ìsàlë bashful adj nítìjú, lójútì basic adj ìpìlê basically adv nípa ìpìlê basin basin n awo kòtòadógun omi basis basis n ìpìlê bask basket basket n agbõn, apêrê bastard bat bat n (animal) àdán ode batch bath bath n ìwê bathe v wê, lúwêë bathe, wê, ýjë o ti wê? - have you bathed? (have you had your bath?) bathrobe n aÿô ìbora àwölékè aÿô ìwösùn bathroom n balùwê bathtowel n aÿô ìnura bathtub n àgbá ìwê gbàngbàn àgbá gbàngbàn ìbomiwê baton battery n ohun ìja ogunàgbá ogunìjìyà ìpaláraohun èlò tí ñfúnni lágbára ìtanná battle n ìjà, ogun battle, ogun battlefield n ojú ogun battleship n ôkõ ogun bay bay n ìyàwö omi òkun sínú ilé bayonet n öbç ìbônidà-aláÿoró tí à ntêbö çnu ìbôn bazaar n ôjà gbàngbàn be be v wá, þbç, sí beach beach n etí òkunêbá òkun beacon n iná tàbí àmì orí òkè fún ìkìlö ewu bead beak beak n çnu çyç ìmú agogo çyç beam n (light) ìtànsan òòrùn beam n (wood) ìtí igi bean bean n eèré, êwà àwùjê bear n çranko nlá ní ilê òtútù bear v gbê bí rôjú faradájìyàso bear, bearable adj ìfaradàìrôjú beard beard n irùngbõn bearer bearing n (machine) èlò onírin nínú ërô bearings n (direction) ìmönàmímönà beast beast n çranko çlësê mërin, çranko ènìà, ènìà tí nhùwà çranko beat beat n lílù, ìnà beat v lù, nà, fô borí beating n lílùnínà beautiful adj dídáralêwàçlêwàrçwàarçwà beautiful, lëwà (ní çwà), arçwà, rçwà ômôbìnrin náà lëwà púpõ – the girl is very beautiful beautify beauty n çwà, õÿö, dídára beauty, çwà, õÿö beaver n éranko bíì öyà because because conj nítorí, nítorítí become become v bádé-sídídárayçsô-di bed n ìbùsùn, ìsalê odò, ìrögbökúàkétépèpèlé bed, ibùsùn bedding n aÿô ibùsùn bedroom n yàrá, iyàrá ìbùsùn, iyêwu bedtime n àkókò sísùn alêìgbà orun bee bee n oyin, kòkòrò oyin beef beef n çran-màlúù beehive n ilé-oyinafárá oyin beer beer n ôtí àgbàdo, ôtí òyìnbó, ÿêkêtê beet n ohun ögbìn òyìnbó kan beetle n öböunbôùn before adv níwájú before prep níwájú, ÿíwájú, lójú before conj kí ó tó beg v bêbê, tôrô, ÿagbe beggar n/f alágbe, atôrôjç, atúlêjç, oní-bárà beggar n/m alágbe, atôrôjç, atúlêjç, oní-bárà begin v bërësídìde-síkôbërëfçsëlelëdásílë beginner n/f alákõöbêrê beginner n/m alákööbêrê beginning n ìbërë nkan, àkôbërë, ìÿëdálë, ìpilëÿe, àtètèkôÿe behave v hùwàlò behavior n ìhùwàsíìwàìwá-ayéìbêwôsí behind adv lëhìn behind n êhìn behind prep lëhìn beige adj irú àwö kan belch v gùfësórú bí èéfín belief n ìgbàgbö believable adj ÿègbàgbôolóòtô believe v gbà-gbö believer n/f onígbàgbö believer n/m onígbàgbö belittle v fojú tínríngánfojú kámôbù-kùÿe àìkàkún bell n agogo tí nlù belligerent adj ajagunolóríkunkun belly n inú, ikùn belong v tçniÿe tçnitôsí belongings n ohun ìní dúkìátçniìtôsíni below adv nísàlê, lábë, lëhìn below prep ìsàlê belt n ìgbánú, ìgbàjà, láwàní, öjá, àmùrè bench n íjokòóibùjókòàpapö àwôn adájô bend v të woôgbúnÿêpo beneath adv nísàlëlábê beneath prep ìsàlëabê benefactor n/f olóre àánúoníbu ôrçolóre çniatôrç àánú benefactor n/m olóre àánúoníbu ôrçolóre çniatôrç àánú beneficial adj lérèÿànfàní beneficiary n/f ajèrèalánfàní beneficiary n/m ajèrèalánfàní benefit n èrè, àýfàní benefit v ÿe ní rereÿe ní ànfàníjèrè bent adj tëdarísíkôdôrô berry n ëyà èso wêrê kanëyà àgbáyun kan beside adv pëlúpëlújú bêë beside prep pëlúpëlújú bêë besides adv pêlúpêlú, jú bëê lô, dölêgbëê besides prep lêhìn náà, àti pêlú besiege v kámôfi ogun dó tì best adj dára jùlô, sàn jùlô bestow v fi-fúnfi-bùnfi-jíõkí bet n ohun iyànohun ìkílè bet v jiyànkílè betray v tú àÿírítúfóÿòfófófihànÿíkúpa betrayal n ìtúniláÿíríìfihànìÿíkúpa better adj dára jù, sàn jù between prep láarínlágbedeméjìnínú beverage n ohun mímu beware v ÿöra, yçra, kíyèsára beyond adv níwájú, níhà õhún, kôjá beyond prep níwájú, níhà õhún, kôjá bib n aÿô ìnu çnu ômôdé Bible n Bíbélí (mímö) biblical adj ohun tíí jç mô Bíbélí tìwé Mímô bicycle n kêkë olóògéré bid n àÿçfífôwôlé bid v ná ôjàfi owó léfàÿçfún pè big adj þlá, tóbi, gbórin bigamy n gbígbé ìyàwó mìíràn láìkô ìyàwó àköfë, olóbìnrin méjì bikini n pátá obìnrin bilingual adj lí èdè méjì bill n çnu ÿónÿóìwé owóagogo çnu çyçìwé iye tí nkan jê billiard n irú eré òyìnbó kan billion n (number) çgbàágbèje bin n àpótí ìkópamô bind v dìso-pödìlùsolókùn binder n ìdìpôìsopöìwé èdìdì binoculars n êrô ìmútóbi biologist n/f ömöwé nípa ëdá biologist n/m ömöwé nípa ëdá biology n êkö nípa ëdá, bàyölöjì bird n çyç abìyë | black adj dúdú, ÿú, burú, aláwõ dúdú bõlõjõ
blackberry n ëyà àgbáyun dúdú kan blackbird n ëyà çyç aláwõ dúdú kan blackboard n pátákó-ìkõwé blackmail n ìfinihàn, ìÿòfófó çni blackmail v túfóÿòfófó çni finihàn blackmarket n òwò ìlòdì sófin blacksmith n alágbêdç bladder n àpò-ìtõ blade n (knife) ojú õbç blade n (grass) koríko blame n dálëbi, bá-wí blame n ëbi, ìbáwí, ëÿëëgànõwun blameless adj láìlëbi, láìlëÿê, láìlëgàn, láìníbàáwí, láìjêbi bland adj jêjêpëlêláìládùn blank adj (empty) lòfo, òfò blanket n aÿô ìboraonírun fún òtútùpòpòkíkùbúsù blasphemy n õrõ òdì sí Ôlôrun, õrõ búburú sí ohun mímôõrõ àìtô bleach n èlò ìsô nkan di funfunbíbó bleach v sô di funfunbó bleed v ÿêjê bleeding adj þ ÿe êjê blemish n àbùkù, ëgàn, àlébù, àbàwön blend n ìdàpõ môraìdàrúìdàpõ blend v dàpõ môradàrúdàpõ bless v súre fún, bùkún, yìn blessing n ìbùkún, ire blind adj föjú, ÿókùnkùn blindfold n ìdílójúìbòlójúìÿúlójú blindness n ìfôjúàìríran blink v sêjúwò wêrêjíwöfi ojú apákan wò blister n ìléróróówowíwú blizzard n ìjí líle ìgbà òtútùìjí yìnyín ní ilë olótùútù bloated adj wíwú, fife block v sénà, dínà block n ìdínàigi tàbí òkúta blockade n ìdènà, ìsénà blonde adj funfun, fúwôfúwôfúwô blood n êjê bloodshed n ìta êjê sílê, ìpànìyàn bloody adj çlêjëti ëjëníkàtí a fi ëjë yí lára blossom n ìtànná ewékoìtànná igi blouse n êwù àwõlékè blow v mí kíkanfê bí afêfêtannáfun ìpè blubber n õrá erinmi blue adj òféfeàwõ ojú òrun blueberry n ëyà èso òyìnbó aláwõ dúdú kan blunt adj kúnúàìmúlôrakújúyòpe blush v ti júbojújê mú-rëwësì blushing adj tí ntijú tí nbojújê board v (ship) wô-ôkõ board n (director) õgá ìgbìmõ pàtàkì board n (wood) apàko boast v yin ara çnihalëyangànléríÿe-fáàríÿe fçfçfúnnu boastful adj níyangànonífáàrínìfúnnuníhàlë boat n ôkõ, ôkõ-ìgbájá, ôkõ kékeré bodily adj ti ara body n ara body guard n êÿö bog n çrëìràpõtõpôtô boil v hó, sè, bõ boiler n ìkòkò nla ìse omiàgbá ìbomiàgbá omigbígbóná bold adj láìyálasasagbóíyàgáàdàgbà bolt n ìdábú ìlëkùnikere ìlëkùnëdìn àráôfà bomb n àfõnjáajónirunàdó-ikú bomb v wôn àdó-ikújá àfõnjá lùjó ní run bomber n ôkõ òfúrufú tí njá ajónirunôkõ àdó-ikú bombing n jíjónirun bond n (bank) ìwé àdéhùn ìsanwóìwé àdéhùn ÿiÿe õkan bond n (together) ìdè ìdàpõ bondage n oko çrúìsinrú bone marrow n ëjë inú egungun bone n egungunikere ìlëkùn bonnet n (car) ìderí êrô môtõ ayökëlë bonus n êbùn book n ìwé bookcase n àpótí ìwé, pçpç ìwé bookkeeper n/f oníÿirò owó, alábójútó ìwé ìÿirò owó bookkeeper n/m oníÿirò owó, alábójútó ìwé ìÿirò owó booklet n ìwé kékeré bookstore n ilé-ôjà ìwé boost (v) sô di púpõ, bísi fikún boost n ìfikúnìbísi boot n (car) àyè çrù lêhìn ôkõ ayôkêlê boot n (shoe) bàtà border n àlàetíëbàìpínlëìÿêtíìgbátí bore v wa kòtòdá-ludá lágaradá ihò sí boredom n agara boring adj alágara born adj bí borrow v yá, tôrô, wìn boss n/f õgá iÿë boss n/m õgá iÿë bossy adj kanraoníkanra botany n êkö ohun õgbìn both dj méjèjì both ron méjèjì bother n ìyôlënu, wàhálà, ìdàlámùú bother v yôlënu, tôdàmú bottle n ìgò bottom n ìsàlê, ìpìlê, ìdí bottomless adj láìní ìsàlë boulder n okúta nlá ribiti bounce v fò, halê mö boundary n àlà, òpin ìpínlê boundless adj láìlópin, láìní àlà bow n (greeting) ìtçríba, títúbà bow n (ribbon) ondè çlêwà àlôpõ okùn çlêwà bow n (ship) iwájú ôkõ nla ojú omi bow n (weapon) ôfà bow v tçríba fúntë bërëtúbà bowl n ôpônàwo kòkòàwo abô box n àpótí boxer n afëÿêjà, akinilêsë, akánnilêÿëê boy n ômôkùnrin boyfriend n õrë ôkùnrin bra n aÿô ìkömú, kömú brace n (medical) oñdè fún ìwòsàn dídá ëyà-ara brace n (technical) èlò onírin tí ñmú nkan dúró dájú bracelet n ìgbàwôëgbà ôrùn ôwô bracket n (letter) àmì àkómô brag v lérí, halê, ÿefê fê fönnu, yangan braid n irun dídì, kókó ìwunìhun braid v dìwúndirunhun brain n ôpôlômùdùnmúdùn oríôgbônòye brainwash (v) tànjç brake n ìdádúróìjánu këkêìjánu ôkõ brake v dádúró branch n (company) êyà çgbë pàtàkì branch n (tree) êka igi brand n (animal) ìdá çranko brand n (product) àmí ara ôjà títà brand v sàmí sí brandy n irú ôtí gbígbóná kan brass n idç brave adj láíyà gbójúgbóìyàakinni bravery n ìgbóìyàìgbójú bread n àkàrà òyìnbóonjçbúrêdì break n (bone) dídà egungun break n (rest) ìsimi break v fô, ÿêdásimi breakable adj tí ó lè dátí ó lè fônífífô breakdown n (object) àìÿíÿêìbàjê breakdown n (person) di aláìsànìbarajêìÿerëwësì breakfast n onjç òwúrõ breakthrough n ìlàdììyôrísíàwárídìíèso breakwater n õnà fún ìdíwô ìbìlù omi breast n ômú, ôyõn breath n êmí breathe v mí breathless adj láìlèmímí hêlêhêlêmí hçrçhuru breed n ëyà irú breed v bílóyúntôÿe ìtôjúbísi breeding n ÿíÿe bíbí tàbí títô çranko fún títà breeze n afêfê jêjêatêgùn ìjà brew v pôntídìmõlù brewery n ilé ìpôntíibi ìpôntí bribe n àbëtêlë bribe v bç àbëtêlëÿàbëtêlë bribery n gbígba àbêtëlê brick n amõ sísun bride n ìyàwó bridesmaid n çgbë ìyàwó, ômô ìyàwó bridge n afárá brief adj kúkúrúÿêkíkíúnÿókí briefcase n àpótí ìwé olùkô tàbí agbçjôrò briefing n ìsôníÿókíõrõ ÿokí fún ìgbìmõ briefly adv láìfa õrõ gùnní ÿókíláìfàgùnlôtítí brigade n çgbê ômô-ogun çlêsin tàbí çlêsë bright adj tan ìmôlëdídánmú gbônmímõ brilliant adj títànsàndídán mõnàlóyejõjõ brim n (cup) etí agoetí ohunkóhun brim n (hat) etí àkçtë bring v mú-wá, gbé fà-wá brittle adj rõrírún wómrôrùn láti fôyá-fô broad adj níbugbôrôfêrë broadcast n fifún kákìri broadcast v fún kákìri broaden v sô di gbígbôrô brochure n ìwé ìpolówó broke adj (money) láìlówó lôwôtálákà broke adj (object) fö broken adj fífö broker n alágbàtà, ôlôfà bronze n àdàlú bàbà àti tánganran brooch n ìkótíohun õÿô tí obìnrin nfí mú aÿô brook n odò ÿíÿàn kékeré broom n ìgbálëôwõàlë brother n/o arákùnrin àgbà, êgbön ôkùnrin brother n/y arákùnrin àbúrò, àbúrò ôkùnrin brother-in-law n (w/y/s/h) arákùnrin ôkô àbúrò obìnrin aya çni brother-in-law n (h/o/b) arákùnrin êgbön ôkùnrin ôkô çni brother-in-law n (h/o/s/h) arákùnrin ôkô êgbön obìnrin ôkô çni, ëgbôn obìnrin ôkô çni brother-in-law n (h/y/b) arákùnrin àbúrò ôkùnrin aya çni brother-in-law n (h/y/s/h) arákùnrin ôkô àbúrò obìnrin ôkô çni brother-in-law n (w/o/b) arákùnrin êgbön ôkùnrin aya çni brother-in-law n (w/o/s/h) arákùnrin ôkô êgbön obìnrin aya çni brother-in-law n (w/y/b) arákùnrin àbúrò ôkùnrin aya çni brown adj irú àwõ kanàwõ dúdú bruise n ìtërêìfarapaôgbê brush n ohun ìyarunôwõigbó brush v fi ôwõ gbõnnù, gbõnnù brutal adj rorò, níkà bí çranko brutality n ìroròìkàìwà çranko bubble n ëtànìtànjçabà tí kò múrôòfò ìfòfó bucket n páánù, garawa buckle n ìdèìfihá buckle v dèfihámúra sílëbájà bud n èèhù ohun õgbìnìrudi bud v hùsôrudi Buddhism n ësìn ènìà ilë ìlá òrùn bíi Indíyàësìn òrìÿà Búdà Buddhist n/f çlêsìn òrìÿà Búdà Buddhist n/m çlêsìn òrìÿà Búdà budget n àpapõ nkanìwé ìròhìn owóìwé ìtò oríÿiríÿi ìnáwó buffalo n çfõn bug n kòkòrò, ikán, ohun êrù build v kö, mô ilé, kö lé builder n õmõlé, akölé building n ilé, ilé-kíkö bulge n ìwúsóde bulk n ìwõnpàtàkìtìtòbièyítí ó tóbi jù bulky adj tóbigbórín bull n akô màlúù bulldozer n ërô ìwó nkan gíga sílë bullet n ôta ìbôn bulletin n ìròhìn, ìkéède bullfight n ìjà màálùeré ìjàkadì pëlú màálù bum n (behind) ìdí bum n (person) tálákà, aláìníÿëlápá bumblebee n oyin bump v kô-lù bump n (lump) kókówíwú bumper n wíwúèrè ìkórè bundle n çrùèdìdì bundle v dì-lêrùdì bunk n ìbùsùn ínú ôkõ tàbí nílé àwôn ômô ológun bunker n ihò ìdábòbò fun àwôn õjagun bunny n ehoro buoy n àmì ìtôka ewu fún ôlôkõ burden n ìniraìniniláraçrùçrù ôkõìyônu burden v di çrù lé, fi nkan paláyà bureaucracy n àkójôpõ ajçmákòóÿoìÿèjôba aláÿòfintótó burglar n/f olè, ôlöÿà, kólékólé, jàgùdà burglar n/m olè, ôlöÿà, kólékólé, jàgùdà burglary n ìfölé, ìkólé, ìwà olè, ìwà õÿolè burial n ìsìnkú, ibi òkú burial ground n ìbòji, ibi ìsìnkú, ilê ìsìnkú burn n ìsun, ìjóná burn v sún, jóná, mú gbóná bury v sìnkú, bò-mölê bus n ôkõ akérò bush n igbó, ìgbë business n iÿë òwò, çjö tó kan ni business woman n oníÿòwò businessman n oníÿòwò busy adj láápôn but conj ÿùgbön, bíkòÿebëê, síbê-síbê, àfi, àmö butcher n alápatà, ìpakúpa butcher v pa çran, pa àpatà butler n agbötí, ômô-õdõ butter n òrí àmö butterfly n labalábá buttocks n ìdí button n orini ëwù ìsé buy v rà, sanwó fún, fi owó bë buyer n/f olùrà, ôlöjà buyer n/m olùrà, ôlöjà buzz n ìkùn bí oyin buzzard n igún, àkàlà buzzer n ërô tí þ kùn bí oyin by prep (before) níwájú by prep (from) nínú by prep (near) lëêgbê lëgbêë by prep (past) lëbàá by prep (through) já, nípa by prep (with) lödõ bypass n (road) õnà têrê tëërë bystander n/f òwòran, çnití þwòran bystander n/m òwòran, çnití þwòran |